අවසන් වරට යාවත්කාලීන කලේ 2022/05/04
ක්‍රිප්ටොකරන්සි (Cryptocurrency ) වංචා 02
වියාචනය: මෙම තොරතුරු cryptocurrency හෝ කිසියම් නිශ්චිත සැපයුම්කරුවෙකු, සේවාවක් හෝ පිරිනැමීමක් අනුමත කිරීමක් ලෙස අර්ථ නිරූපණය නොකළ යුතුය. මෙම තොරතුරු වෙළඳාම් කිරීම සඳහා නිර්දේශයක් නොවේ. මෙම ලිපිය සපයා ඇත්තේ දැනගැනීම සහ අධ්‍යාපන අරමුණු සඳහා පමණි. මෙම ලිපියේ අන්තර්ගතය https://www.finder.com.au වෙතින් සහ https://bitcoin.org/en/scams
Cryptocurrency යනු කුමක්දැයි ඉගෙන ගැනීමට අවශ්‍යද?
ක්‍රිප්ටොකරන්සි (Cryptocurrency ) වංචාවක් හඳුනාගන්නේ කොහොමද
ඔබේ අවධානයට වැදගත් සුලබ ක්‍රිප්ටෝ වංචා 16 ක්
- ෆිශින්
- ව්‍යාජ හුවමාරු සහ ඩිජිටල් පසුම්බි
- පැරණි තාලයේ වංචා
- බිට්කොයින් බ්ලැක්මේල් වංචා
- වෙනත් අයෙකුසේ පෙනීසිටින දීමනා වංචා
- වංචනික ICOs (Initial Coin Offering)
- පොන්සි (Ponzi)හෝ පිරමීඩ යෝජනා ක්‍රම
- රග් පුල් සහ පිටවීමේ (Rug pulls and exit) වංචා
- අනිෂ්ට මෘදුකාංග (malware)
- Mining වංචා
- Pumps and dumps
- පෞද්ගලිකව හමුවන්න
- මුදල් හුවමාරු වංචාව
- ත්‍යාග පිරිනැමීම
- කප්පම් මෘදුකාංග
- වංචා කාසි
ලැයිස්තුවේ ඇති පළමු වංචාව, ඔබට දැනටමත් හුරුපුරුදු වන අතර මෙය විශේෂයෙන් බැංකු ගනුදෙනුකරුවන් ඉලක්ක කර ගෙන බහුලව භාවිතා වේ.
“ෆිශින් ප්‍රහාර /තතුබෑම්” ලෙස හැඳින්වෙන, මෙවැනි වංචාවක් සිදුවන්නේ ඔබේ බැංකුවෙන් එවන ලද්දක් මෙන් පෙනෙන ලෙස සැකසූ අනවශ්‍ය විද්‍යුත් තැපෑලක් ලැබීමෙන් – මෙහිදී බැංකුව වෙනුවට ඔබට මෙම ව්‍යාජ ඉමේල් ලැබෙන්නේ , ඔබේ ක්‍රිප්ටෝ හුවමාරුවෙන් හෝ පසුම්බි සපයන්නාගෙන් ලැබෙන ලෙසින්ය.
මෙම විද්‍යුත් තැපෑලෙහි යොමුවක් (ලින්ක්)අඩංගු වන අතර එමඟින් ඔබව සාමාන්‍යයෙන් භාවිතා කරන හුවමාරුවට හෝ ඩිජිටල් පසුම්බියට සමාන වන වෙබ් අඩවියකට ගෙන යන නමුත් ඇත්තෙන්ම එය වංචනික අඩවියකි.
ඔබගේ ගිණුමට අදාළව යම් ආකාරයක අන්තර්ක්‍රියාවක් සිදුකිරීම ම සඳහා එනම්, උදාහරණයක් ලෙස ඔබේ මුරපදය නැවත සැකසීම හෝ ක්ලික් කිරීම වැනි ක්‍රියාවන් සඳහා ඔබෙන් ඉල්ලා සිටින ඊමේල් වලින් ප්‍රවේශම් වන්න. ඔබේ ගිණුමට හානි කිරීමට ඔබව පොළඹවා ගැනීමට උත්සාහ කරන ව්‍යාජ ඉලෙක්ට්‍රොනික තැපෑලක සහ ඔබ භාවිතා කරන නිෂ්පාදනයක් හෝ සේවාවක් වෙනුවෙන් එවූ නීත්‍යානුකූල එකක් අතර වෙනස හඳුනා ගැනීම ඉතා අසීරු විය හැකිය.
ඔබට කිසියම් සැකයක් ඇතිවුවහොත්, එහි සත්‍යතාව තුන් වරක් පරීක්‍ෂා කිරීම සිදුකරන්න. ඒ සඳ හා අදාළ සමාගමට යොමු කිරීම, ඔවුන්ගේ වෙබ් අඩවියේ සම්බන්ධතා ඊමේල් ලිපිනය භාවිතා කිරීම, දුරකථනයෙන් ඇමතීම සහ/හෝ ඔවුන්ගේ නිල සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් හරහා ඔවුන් වෙත සම්බන්ධවීම ගැන සලකා බැලිය යුතුය.
ෆිෂිං /තතුබෑමේ වෙබ් අඩවි බොහෝ විට ෆිෂිං/තතුබෑමේ ඊමේල් සමඟ අත්වැල් බැඳගනී. ෆිෂිං ඉ-මේල් වලට පිවිසීමේ අක්තපත්‍ර සොරකම් කිරීමට හෝ අනිෂ්ට මෘදුකාංග ස්ථාපනය කිරීමට අනුරූපී වෙබ් අඩවියකට සම්බන්ධ විය හැකිය.
ව්‍යාජ වෙබ් අඩවියක් නොවන බව ඔබට 100% විශ්වාස නැත්නම්, එම වෙබ් අඩවියෙන් මෘදුකාංග ස්ථාපනය කිරීම හෝ වෙබ් අඩවියකට ඇතුළු වීමෙන් වළකින්න.
ෆිෂිං වෙබ් අඩවි සෙවුම් යන්ත්‍ර වල හෝ ජංගම උපාංග භාවිතා කරන යෙදුම් වෙළඳපොලවල ද අනුග්‍රහක ප්‍රතිඵල ලෙස දිස් විය හැකිය.
ව්‍යාජ යෙදුමක් බාගත කරගැනීමෙන් හෝ ව්‍යාජ වෙබ් අඩවියකට අනුග්‍රහය දක්වන සබැඳියක් (link) ක්ලික් කිරීමෙන්, ඔබ ප්‍රවේශම් වන්න.
මෙම නිල නොවන පිටුවේ ඔබ ඔබේ ගිණුම් විස්තර ඇතුළත් කළ පසු, වංචනිකයින්ට ඔබේ සැබෑ ගිණුමට ඇතුළු වී ඔබේ මුදල් සොරා ගැනීමට අවශ්‍ය සියල්ල ලැබෙනු ඇත.
තතුබෑමේ වංචාවන් වළක්වා ගන්නේ කෙසේද?
ඔබ නිවැරදි සහ සත්‍ය වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන බවට වග බලා ගැනීම සඳහා සෑම විටම URL එක දෙවරක් පරීක්‍ෂා කරන්න
ඔබට ඉ තැපෑලෙන් ලැබෙන සැක සහිත සබැඳි මත ක්ලික් නොකරන්න
ඔබේ පුද්ගලික යතුර (private key) කිසි විටෙකත් හෙළි නොකරන්න
තතුබෑම් වංචාවලට සමාන ආකාරයකින් ව්‍යාජ බිට්කොයින් හුවමාරු ගැන විමසිල්ලෙන් සිටිය යුතුය. ඔවුන් පිළිගත හැකි හුවමාරුවක් මෙන් කතා කිරීමට ඉඩ ඇත. ඔවුන්, පාරිභෝගිකයින් වෙහෙස මහන්සි වී උපයා ගත් මුදල් ඔවුන්ගෙන් ලබා ගැනීමේ න් කිරීමේ අරමුණින් ක්‍රියා කරයි.
සමහරුන් ව්‍යාජ ප්‍රවර්ධක දීමනා සමඟ පරිශීලකයින් ආකර්ෂණය කර ගනු ඇත. තවත් සමහරු ගිණුමක් සාදා අරමුදල් තැන්පත් කරන ලෙස පරිශීලකයින්ට බලපෑම් කරන අතර සමහර විට විශාල ප්‍රමාණයක් තැන්පත් කරන අයට “බෝනස්” පවා පිරිනැමීමට කටයුතු කරයි.
නමුත් ඔවුන්ට මුදල් ලැබුණු පසු, මෙම වේදිකාවන් අදහාගත නොහැකි ලෙස ඉහළ ගාස්තු අය කිරීම, අරමුදල් ආපසු ගැනීම ට අපහසු වීම හෝ ඔබේ තැන්පතුව මුළුමනින්ම සොරකම් කිරීම සිදු කිරීමට ඉඩ ඇත.
පරිශීලකයෙකුගේ ස්මාර්ට් ජංගම දුරකතනයට බාගත කරගැනීම පසු ගිණුම් විස්තර සොරා ගැනීමට භාවිතා කළ හැකි ඉතා සංකීර්ණ ව්‍යාජ පසුම්බි යෙදුම් නිර්මාණය කිරීමට, වංචාකරුවන් අවධානය යොමු කර තිබේ.
මෙම යෙදුම් ගූගල් ප්ලේ වැනි නිල, නීත්‍යානුකූල ඇප් ස්ටෝර් (app store) වලද අඩංගු කර ඇති හෙයින්, ඔබගේ දුරකථනයට කිසිවක් බාගැනීමට පෙර ඔබ ඒ පිලිබඳව හොඳින් සොයා බැලිය යුතු වේ.
2017 දෙසැම්බරයේදී බිට්කොයින් ප්‍රජාව සහ දකුණු කොරියානු බලධාරීන් බිට්කේආර්එක්ස්(BitKRX) නමින් ව්‍යාජ හුවමාරුවක් හෙළිදරව් කළහ.
නීත්‍යානුකූල හුවමාරුවක් ලෙස පෙනී සිටිමින් විශාල හා පිළිගත් වෙළඳ වේදිකාවක් (trading platform ) වන KRX හි ශාඛාවක් ලෙස සම්මත වීමෙන් අහිංසක පරිශීලකයින් රවටා ගැනීමට එයට හැකි විය.
ප්‍රසිද්ධ හා ජනප්‍රිය හුවමාරු exchanges සමඟ රැඳී සිටින්න
ගිණුමක් සෑදීමට පෙර ඕනෑම හුවමාරුවක් හෝ මුදල් පසුම්බියක් ගැන හොඳින් පර්යේෂණ කරන්න – හුවමාරුව හෝ පසුම්බිය පිටුපස සිටින කණ්ඩායම කවුද? සමාගම ලියාපදිංචි වී ඇත්තේ කොහේද? එහි නීත්‍යානුකූලභාවය තහවුරු කරන වෙනත් පරිශීලකයින්ගෙන් විශ්වාසනීයත්වය පැලිබදව විවේචන තිබේද යන්න?
මුදල් තැන්පත් කිරීමට හෝ පුද්ගලික තොරතරු ලබා දෙන ලෙසට ඔබට බලපෑම් කිරීමට ඉඩ නොදෙන්න
යෙදුම් ගබඩාවෙන් අහඹු ලෙස මුදල් පසුම්බියක් තෝරා නොගන්න නීත්‍යානුකූල පසුම්බි සපයන්නන්ගෙන් හා හුවමාරුකරුවන්ගේ යෙදුම් සහ මෘදුකාංග පමණක් බාගන්න
සිද්ධි අධ්‍යයනය: ව්‍යාජ පොලෝනික්ස් (Poloniex )යෙදුම්පොලෝනික්ස් යනු විශාල, කැපී පෙනෙන සහ නීත්‍යානුකූල ක්‍රිප්ටො හුවමාරුවකි.කෙසේ වෙතත්, 2017 දී ගූගල් ප්ලේ හි ලැයිස්තුගත කර ඇති අවම වශයෙන් වංචනික පොලෝනික්ස් වෙළඳ යෙදුම් තුනක්.
සංකීර්ණ වංචාවක ඉලක්කය විය.
පොලෝනික්ස්” සහ “පොලෝනෙක්ස් එක්ස්චේන්ජ්” යන යෙදුම් දෙක වෙළඳසැලෙන් ඉවත් කිරීමට පෙර 5,500 වාරයකට වඩා බාගත කෙරුණි. මෙම යෙදුම් ඵොලොනීx භාවිතා කරන්නන්ගෙන් තම ගිණුමේ අක්තපත්‍ර ඇතුළත් කරන ලෙස ඉල්ලා සිටි අතර එමඟින් වංචනිකයින්ට පරිශීලකයින් වෙනුවෙන් ගනුදෙනු සිදු කිරීමට සහ වින්දිතයින්ට ඔවුන්ගේම ගිණුමෙන් පවා අවහිරතා ඇති විය
3. පැරණි තාලයේ වංචා/ Old-school scams
ක්‍රිප්ටෝ, නව තාක්‍ෂණය මත පදනම් වූ ඒවා විය හැකි නමුත් තවමත් මේ පිළිබද ොනදැනුවත් පිරිස් අල්ලා ගැනීම ගැනීම සඳහා, පැරණි උපක්‍රම භාවිතා කරන වංචාකරුවන් තවමත් ඕනෑ තරම් සිටිති.
මේ සඳහා හොඳම උදාහරණයක් වන්නේ බදු කාර්‍යයාලය, දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව හෝ බැංකුව ක නියෝජිතයෙකු බව කියන අයෙකුගෙන් ලැබෙන ව්‍යාජඅනවශ්‍ය දුරකථන ඇමතුමක් හෝ විද්‍යුත් තැපෑලකි.
මෙසේ ව්‍යාජ ලෙස රඟපාන පුද්ගලයා ඔබ බදු කාර්යාලයට/ දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුවට ණය වී ඇති බව ඒත්තු ගැන්වීමට උත්සාහ කරන අතර හැකි ඉක්මනින් යම් මුදලක්/ බිට්කොයින් ප්‍රමාණයක් ඔවුන් වෙත මාරු නොකළහොත් ඔබට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගැනීමට සිදුවනු ඇති බවට ඒත්තු ගන්වයි.
පරීක්‍ෂා කර ඔප්පු කරන ලද “නයිජීරියානු කුමරු”( “Nigerian prince” ) වංචාව ද ක්‍රිප්ටො ව්‍යවහාර මුදල් ලෝකයට සංක්‍රමණය වී ඇත. එබැවින්, විදෙස්ගතව සිටින ඔබ නොදන්නා කෙනෙකු ඔබව එක්වර ඔබව සම්බන්ධ කර ගෙන, ඩිජිටල් මුදලින් විශාල ප්‍රමාණයක් ඔබට ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වී තම රටින් මුදල් මාරු කිරීමට ඔබගෙන් උදව් ඉල්ලා සිටියහොත්, ඔබේ සාමාන්‍ය බුද්ධිය භාවිතා කර එය වංචාවක් ලෙස හඳුනා ගන්න.
Old-school scams වළක්වා ගන්නේ කෙසේද ?
ඔබේ සාමාන්‍ය බුද්ධිය භාවිතා කරන්න
අනවශ්‍ය ඊමේල් හෝ දුරකථන ඇමතුම් විශ්වාස නොකරන්න
වින්දිතයින්ගෙන් මුදල් – බලෙන් ලබා ගැනීමේ අපේක්ෂාවෙන් වංචාකරුවන් සමහර විට බදු කාර්යාල (හෝ දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව) නියෝජනය කරන බවක් මවා පාන්නා සේම ඔවුන් යම් ආකාරයක වැරදි සාක්ෂි සහිතව හැකර්වරුන් ලෙස ද පෙනී සිටිති.
මෙම වංචාවේ එක් වර්ගීකරණයක් ලෙස ඉල්ලීම් නොකළ විද්‍යුත් තැපෑල් ලැබෙන අතර, එවන්නා විසින් ඔබේ පරිගණකයට ප්‍රවේශ වී එය දුරස්ථ ඩෙස්ක්ටොප් ප්‍රොටෝකෝලය (RDP- remote desktop protocol) හරහා ක්‍රියාත්මක කරන හැකර්වරයෙකු වේ. ඔවුන් පවසන්නේ ඔවුන් යම් ආකාරයක චෝදනා කිරීම් සොයාගෙන ඇති බව හෝ ඔබගේ වෙබ් කැමරාව අත් පත් කරගෙන, මිනිසුන් ඔබ ගැන නොදත් ඔබව ලැජ්ජාවට පත්වන දෙයක් පිළිබඳ වීඩ්යෝ සටහන් ඔවුන් සතුවන බවයි.
ඔබ බ්ලැක්මේල්කරුට ඔවුන් ඉල්ලුම් කරන ලද බිට්කොයින් එවන්නේ නැත්නම් ඔබේ ඉඊමේල් හෝ සමාජ මාධ්‍ය සම්බන්ධතා සියල්ලන්ටම වැරදි සාක්ෂි යවන බව ලියා ඇති මෙම ඊමේල් හරහා සිදු වන අතර සාමාන්‍යයෙන් බ්ලැක්මේල්කරු විසින් බිට්කොයින් මිලදී ගන්නේ කෙසේද සහ එය යැවිය යුත්තේ කොතැනටද යන්න ඇතුළත් වේ.
සාමාන්‍යයෙන්, මේ සියල්ල බොරුවකි. ව්‍යාජ තැපැල් කරුවන්ට සාක්ෂි නොමැති අතර ඔබ ගෙවීමක් කළත් නොකළත් කිසිවක් සිදු නොවේ. මෙම වංචාව තනිකරම ඉලක්කම් ක්‍රීඩාවක් වන අතර අපරාධකරුවන් බලාපොරොත්තු වන්නේ ප්‍රමාණවත් ඊමේල් යැවීමෙන් ඔවුන් ප්‍රමාණවත් තරම් මිනිසුන් බිය ගන්වා ඔවුන් වෙත බිට්කොයින් ගෙන්වා ගැනීමයි .
බිට්කොයින් බ්ලැක්මේල් වංචා වළක්වා ගන්නේ කෙසේද
වෙනත් පුද්ගලයින් හටද එකම විද්‍යුත් තැපෑල ලැබී ඇත් දැයි මාර්‍ගගතව සොයා බලන්න
වංචාකරුවන් විශ්වාස නොකරන්න
මෙවැනි ආකාරයේ වංචාවන්ට එරෙහිව මානසික සැනසීමකින් යුතු වඩාත් පුද්ගලික සැරිසැරීම සඳහා VPN, භාවිතා කිරීම සලකා බලන්න.
5. ව්‍යාජ දීමනා වංචා, වෙනත් අයෙකුසේ පෙනීසිටින දීමනා වංචා
බොහෝ විශාල වෙබ් අඩවි සහ සමාජ මාධ්‍ය වේදිකාවලට පොදු වන වංචාවක් නම් ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයන් ලෙස පෙනී සිටීමේ දීමනාවකි.
මෙහිදී, වංචනිකයින් විසින් යම් ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයෙක් හෝ වෙනත් කැපී පෙනෙන පුද්ගලයෙකු ලෙස පෙනී සිටිමින්, ඔබ ඔවුන්ට ක්‍රිප්ටො මුදල් මුලින්ම යැවීමෙන් පසු, ඔවුන් ක්‍රිප්ටො ව්‍යවහාර මුදල් රාශියක් ඔබට නොමිලේ ලබා දෙන බව නිවේදනය කරනු ඇත.
ඔබ යවන මුදල මෙන් දෙගුණයක් ආපසු එවන බවට වංචාකරුවන් බොහෝ විට පොරොන්දු වනු ඇත. ට්විටර් හි විශේෂයෙන් ප්‍රසිද්ධ වුවද, මෙම වංචාව යූටියූබ් ඇතුළු අනෙකුත් මාධ්‍ය වලද දක්නට ලැබෙන අතර, වංචාකරුවන් පටිගත කරන ලද වීඩියෝ පටයකින් හෝ සජීවී විඩියෝ එකකින් (live stream ) ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයෙක් ලෙස පෙනී සිටිනු ඇත.
මෙම වංචාව සිදුවන්නේ වින්දිතයින් ඉක්මනින්ම, අදාළ මුදල නොලැබේ යැයි සිතා වැරදි තීරණයකට ගෙන ඒම තුළිනි. සාමාන්‍ය දීමනා වංචාවක් මඟින් සෑම විටම “5,000 ETH දීමනාව” වැනි ක්‍රිප්ටො ව්‍යවහාර මුදල් ප්‍රමාණයක් සඳහන් වන අතර පසුව මිනිසුන් ඇත්ත වශයෙන්ම මුදල් ලබා ගන්නා බවක් පෙනෙන්නට බොට්ස් සහ ව්‍යාජ ගිණුම් හමුදාවක් භාවිතා කරයි.
නොමිලේ ලබා දෙන මුදල් දුටු පසු, වින්දිතයින් ඒ ගැන සිතීමට කාලය ලැබීමට පෙර වංචනිකයින්ට මුදල් යැවීමට තරඟ කරති.
ට්විටර් හි, ව්‍යාජ තෑගි බොට්(bot) ගිණුම් වල බොහෝ විට නිල්පාට “සත්‍යාපිත” බවට සහතික වන සලකුණ ඇතිනමුත් මෙයින් එම ගිණුම්/පෝස්ටුව සත්‍ය බවට සහතිකනොවේ. වංචනිකයින් මෙය ලබා ගන්නේ සත්‍යාපිත ගිණුම් පවරා ගැනීමෙන් පසුව එහි නම සහ අනෙකුත් විස්තර වෙනස් කිරීමෙනි. ඒ හා සමානව, මෙම වංචාවලට බොහෝ විට දහස් ගණනක් ලයික්ස් ((likes), නැරඹුම් වාර (Views), නැවත ට්වීට් කිරීම (retweets) හෝ වෙනත් ආකාරයේ සමාජ සාක්ෂි ඇත. ඒවා බොට් (bots) වලින් පමණක් වන අතර ඒවායේ කිසිදු සත්‍යතාවයක් නොමැත.
නොමිලේ ක්‍රිප්ටෝ මුදල් ලබා ගැනීමට ක්‍රම කිහිපයක් ඇතත්,, එය ලබා ගත හැක්කේ කුඩා ප්‍රමාණයක් පමණක් වන අතර බොහෝ විට යම් ආකාරයක අල්ලා ගැනීමක් සිදු වේ.
අනුකාරක දීමනා වංචා වළක්වා ගන්නේ කෙසේද?
සමාජ ජාල වල නොමිලේ ක්‍රිප්ටො කරන්සි/ක්‍රිප්ටෝ මුදල් මුදල් ලබා දීමට ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයෙක් ඉදිරිපත් වන ඕනෑම අවස්ථාවක එය වංචාවක් යැයි උපකල්පනය කරන්න
සැක කටයුතු වංචනික ගිණුමේ පරිශීලක නාමය දෙවරක් පරීක්‍ෂා කර එය ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයාගේ සැබෑ ගිණුමේ පරිශීලක නාමය සමඟ සංසන්දනය කරන්න
බ්ලොක්චේන් ගවේෂකය භාවිතා කර ලබා දී ඇති ක්‍රිප්ටො ව්‍යවහාර මුදල් ලිපිනය පරීක්‍ෂා කරන්න. වංචාව තුලින් කොපමණ මුදලක් උපයනවාද යන්න සහ එය ඇත්ත වශයෙන්ම මුදල් එවනවාද නැද්ද යන්න ඔබට දැක ගත හැකිය
6. වංචනික ICOs (ආරම්භක කාසි පිරිනැමීම)
ඇත්ත වශයෙන්ම, “ඊළඟ බිට්කොයින්වර්ගය” කවදා හෝ පැමිණේ නම්, පහළ තලවලට ඇතුළු වීමෙන් මුල් අවධියේදී ඒවා ලබාගත්අය විශාල ධනයක් උපයන බව දැක ගත හැකිය.ඔබට පහළ මට්ටමේ සිට ආරම්භ කිරීමට අවශ්‍ය නම් සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට ඇති පහසුම ක්‍රමය නම් ICO එකකින් කාසි හෝ ටෝකන මිලදී ගැනීමයි (ෆයින්ඩර් හි ICO ලිපිය බලන්න).නව ඩිජිටල් මුදල් සඳහා විශාල රුචියක් පවතී. 2018 මුල් භාගයේදී පමණක් ICO මගින්ඩොලර් බිලියන 11.69 ක මුදලක් එකතු කර ගන්නා ලදි.එසේම බොහෝ නව ගැනුම්කරුවන්ට ක්‍රිප්ටෝ කර්මාන්තය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පිළිබඳ සීමිත දැනුමක් තිබීම නිසා එය වංචනිකයින් සඳහා හොඳ අවස්ථාවක් විය.
සිද්ධි අධ්‍යයනය: පින්කොයින් සහ අයිෆෑන්
2018 අප්‍රේල් මාසයේදී වියට්නාමයේ එකම සමාගමක් විසින් පවත්වාගෙන යන Pincoin සහ iFan ICOs විසින් ඒකාබද්ධව ආයෝජකයින් 30,000 කට වැඩි ප්‍රමාණයක ක ගේ මුදල් ඩොලර් මිලියන 660 ක් වංචා කළ බව විශ්වාස කෙරේ.
අයිෆෑන්( iFan) යනු කීර්තිමත් පුද්ගලයින් සඳහා වන සමාජ මාධ්‍ය වේදිකාවක් වන අතර පින්කොයින් Pincoin ආයෝඡකයින්ට සියයට 40 ක මාසික ප්‍රතිලාභයක් ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වි තිබුණි. මෙම ආයතන දෙකම පසුව බහු-මට්ටමේ අලෙවිකරණ (multi-level marketing (එම් .එල් .එම්)) වංචාවන් බව පෙන්නුම් කෙරිණි.
මෙය ව්‍යාජ ICOඉහළ නැගීමට හේතු වී ඇති අතර, සමහර කපටි අලෙවිකරණ ක්‍රම සහ සුළු උපක්‍රමයන් මගින් ඇත්ත වශයෙන්ම නැති ක්‍රිප්ටො මුදල්/ මුදල් මිලදී ගැනීමට මිනිසුන්ට ඒත්තු ගැන්විය හැකිය.
උදාහරණයක් වශයෙන්, 2017 දී ICO වලින් 78% ක් වංචාවන් බව එක් වාර්තාවකින් සොයාගෙන, ඇති අතර වෙනම වාර්තාවක් මඟින් එම අගය 80% ට වඩා වැඩි බව පෙන්වා දී ඇත.
අවසාන වශයෙන්, ක්‍රිප්ටෝ ICOs වෙතින් ඉක්මනින් පොහොසතෙකු වීමට ඔබ සිහින දකිනවා නම්, එම ICO ව්‍යාපෘතිය වංචාවක් නොවුවද, සෑම ICO සාර්ථක කතන්දරයක් සඳහාම තවත් අසාර්ථකත්වයන් රාශියක්,ඇති බව දැන ගන්න.
වංචනික ICO වළක්වා ගන්නේ කෙසේද
Tමිලදී ගැනීමට පෙර ඕනෑම ICOගැන හොඳින් පර්යේෂණ කරන්න. ව්‍යාපෘතිය පිටුපස සිටින කණ්ඩායම, එහි සුදු පත්‍රිකාව(whitepaper), මුදලේ අරමුණ, එහි පිටුපස ඇති තාක්‍ෂණය සහ ටෝකන විකිණීමේ (token sale) සුවිශේෂතා බලන්න.
7. පොන්සි (Ponzi )හෝ පිරමීඩ යෝජනා ක්‍රම
පොන්සි (Ponzi )යෝජනා ක්‍රම
යම්පුදගලයෙකු හෝ කීපදෙනෙකු විසින් ඔබට සහතික වෙමින් යම් දීමනාවක් හෝ දීමනා ක්‍රමයක් (offering )ඔබට ලබාදෙයිනම් සහ එය ලබාගැනීමට මුලින්ම ඔබ විසින් තැන්පතුවක් ((upfront deposits) ලෙස මුදල් ඔවුන්ට ලබාදෙන්නට සිදුවේනම් මෙවැනි දීමනා වලට සහභාගී නොවන්න.
ඉහත ආකාරයේ සිදුවීමක් හැඳින්වෙන්නේ පොන්සී ක්‍රමය (ponzi scheme) ලෙසයි. එනම් නව සාමාජිකයන් පැරණි(දැනට සිටින) ආයෝජකයින්ට ගෙවීම් සිදුකිරීමයි.
පොන්සි යෝජනා ක්‍රමය යනු ඉහළ ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වී නව ආයෝජකයින් ආකර්ෂණය කර ගන්නා සරල, පුදුමසහගතලෙස ඵලදායි වන වංචාවකි. එය ක්‍රියාත්මක වන්නේ මේ ආකාරයටය: ප්‍රවර්ධකයෙකු තම යෝජනා ක්‍රමයේ ආයෝඡනය කරන ලෙස මිනිසුන්ට ඒත්තු ගන්වයි. මුලින්ම මුදල් ආයෝජනය කළ අයට ඔවුන් අපේක්ෂා කල මුදල් ටික කලකින් ලැබේ. නමුත්ඇත්ත වශයෙන්ම සිදුවන්නේ ඔවුන්ට පසුව මුදල් ආයෝජනය කල අයගෙන් (නව ආයෝජකයන්ගෙන්) ලැබුන මුදල් වලින් මුලින්ම ආයෝජනය කළ අයට ප්‍රතිලාභ ලෙස ගෙවීමයි. තම ප්‍රතිලාභ ලැබීමෙන් මෙම යෝජනා ක්‍රමය නීත්‍යානුකූල බවට සෑහීමකට පත්වන, ගෙවීම් ලැබූ ආයෝඡකයින් තම මුදල් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් මෙම යෝජනා ක්‍රමයට ආයෝජනය කරන අතර අන් අයටද මේ ක්‍රියාවලියට යොමු කිරීමට උනන්දු කරති. මෙහි අවසාන ප්‍රතිඵලය සාමාන්‍යයෙන් බොහෝ දෙනෙකුට විශාල මුදලක් අහිමි වීමයි.
පිරමීඩ යෝජනා ක්‍රම
පිරමීඩ යෝජනා ක්‍රමය යටතේ සහභාගීවන්නන්, මේ හා සම්බන්ධ වීමට ආරාධනා කරන පුද්ගලයින්ගේ සංඛ්‍යාව මත පදනම්ව ගෙවීම් සිදු කිරීමට පොරොන්දු වේ. මෙම යෝජනා ක්‍රමය ඉතා වේගයෙන් පැතිරීම හෝ වර්ධනය සිදු වූවද එහි සාමාජිකයින්ට සහ/හෝ සම්බන්ධ වූ ආරාධිතයින්ට කිසිඳු ආකාරයක අර්ථවත් ප්‍රතිලාභයක් අත් නොවේ.
නිෂ්පාදනයක් හෝ සේවාවක් තුළින් ත්‍යාග හෝ ප්‍රතිලාභ රැස් කිරීමේ අරමුණින් කිසි විටෙකත් ඔබේ පුද්ගලික හිතවතුන්/මිතුරන්/ ඥාතීන්ට ආරාධනා නොකරන්න, එසේම ක්‍රියාවලිය වේගවත් කිරීම සඳහා වෙනත් අයගේ උපදෙස් පරිදි ඔබේ ප්‍රාග්ධනය/ මුදල් යෙදවීම කරන්න එපා.
පිරමීඩ යෝජනා කරුවන්ගේ සහ ඒවා ප්‍රවර්ධන කරුවන්ගේ මුදල් අවසන්වීම හෝ නව ආ‌යෝජකයන් නොමැති වීම හේතුවෙන් ඉතා ඉක්මනින් හෝ ටික කලින් මෙම යෝජනා ක්‍රමය බිඳවැටෙනු ඇත.
මේ ආකාරයේ පිරමීඩ යෝජනා ක්‍රම අලුත් දෙයක් නොවන අතර ඒවා පහසුවෙන් හඳුනාගත හැකි වංචාවේ. කෙසේ වුවත් සමහර ක්‍රිප්ටෝ ගැනුම්කරුවන් පිරමීඩ වංචා වලට ලක්වවූ බවට උදාහරණ ඇත.
Bitconnect සිද්ධි අධ්‍යයනය
2018 ජනවාරි මාසයේදී Bitconnect නම් බිට්කොයින් ආයෝඡන ණය දෙන වේදිකාව එහි මුදල් දෙන සේවා සහ හුවමාරු සේවා සම්පූර්ණයෙන් වසා දමන ලදී .
මසකට 40% දක්වා ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වෙමින් 2017 මුල් භාගයේදී දියත් කරන ලද මෙම වේදිකාව පුළුල් ක්‍රිප්ටෝ ප්‍රජාවගේ විවේචනයට ලක් වූ අතර ඉක්මනින්ම නියාමකයින්ගේ අවධානයට ලක් විය.
පොන්සි/පිරමීඩ යෝජනා ක්‍රම වළක්වා ගන්නේ කෙසේද?
විශාල ලාභයක් භුක්ති විඳීම සඳහා නව ආයෝජකයින් බඳවා ගැනීමට ඔබව දිරිමත් කරන – ක්‍රිප්ටො මුදල් ව්‍යාපෘති ගැන සොයා බලන්න
සත්‍ය යැයි උවමනාවට වඩා පෙන්නුම් කිරීමට තැත් කරන සහ විශාල ප්‍රතිලාභ පොරොන්දු වන යෝජනා ක්‍රමයක් කිසි විටෙකත් විශ්වාස නොකරන්න.
කලින් තැන්පතුවක් upfront deposit) සඳහා එක් අයෙකු හෝ වැඩි දෙනෙක් ඔබට සහතික කළ ප්‍රතිලාභයක් ලබා දෙන දීමනා වලට සහභාගී නොවන්න.
8. Rug pulls &Exit ( රග් පුල් සහ පිටවීමේ) වංචාවන්
රග්පුල් (Rug Pull)යනු සැලකිය යුතු පරිශීලකයින් සංඛ්‍යාවක් මුදල් තැන්පත් කිරීමෙන් පසු, කොන්ත්‍රාත්තුවේම එක් සංවර්ධකයෙකු විසින් ස්මාර්ට් කොන්ත්‍රාත්තුවක් ආකාරයෙන් එහි අරමුදල් කොල්ලකෑමේ සහ එයින් ඉවත්ව යෑමේ වංචාවකි. ඩෙෆයි DeFi අවකාශය තුළ රග් පුල් වඩ වඩාත් සුලභ වී ඇත, එහිදී පොලී උපයා ගැනීම සඳහා පරිශීලකයින් විශේෂිත ස්මාර්ට් කොන්ත්‍රාත්තු වල මුදල් තැන්පත් කරති – මෙම ක්‍රියාවලිය “yield farming” ලෙස හැඳින්වේ. කොන්ත්‍රාත්තුවේ ප්‍රමාණවත් තරම් විශාල මුදලක් තැන්පත් කළ පසු, එක් සංවර්ධකයෙක් කොන්ත්‍රාත්තුවේ යතුරු (contract’s keys) හෝ කේතයේ සැඟවුනු පසුපස දොරක් භාවිතා කර අරමුදල් සොරා ගනී.
පොන්සි යෝජනා ක්‍රමය හෝ – ICO වංචාවක් මෙන් නොව, සාමාන්‍යයෙන් අපේක්‍ෂිත පරිදි ක්‍රියාත්මක වන ලාභදායී ව්‍යාපෘතියක් ලෙස රග් පුල් ආරම්භ වන බැවින් එය හඳුනා ගැනීම ඉතා අපහසු විය හැකිය. තවද, ඩෙෆයි හි වේගවත් හා ගතික ස්වභාවය නිසා, පරිශීලකයින් තම ආයෝජන චක්‍රයේ මුල් අවධියේදී නව ව්‍යාපෘති සඳහා උනන්දුවෙන් එක් රැස් වන අතර ලාභය ඉහළ වන නිසා එමඟින් ව්‍යාපෘතියට අනවශ්‍ය විශ්වාසයක් ලැබෙයි.
සුෂි ස්වප් (SushiSwap) මින් සුප්‍රසිද්ධ රග්පුල් වංචාවකි. එහි මුල් නිර්මාතෘවරයෙකු වූ චෙෆ් නෝමි (Chef Nomi,) විසින් 37,400 ETH ක් රැගෙන පලා ගියේ සති කිහිපයක් ඇතුලත රැස්කල ඩොලර් බිලියන 1 ක වටිනාකමින් යුත් එතේරියම් සමගින්( Ethereum )
” Rug pull” කල් ඇතිව හඳුනා ගැනීම දුෂ්කර විය හැකි නමුත් ඒවා වළක්වා ගැනීමට ඔබට කළ හැකි දේවල් කිහිපයක් ඇත.
පුද්ගලික යතුරු (private keys ) එක් පුද්ගලයෙකු විසින් පමණක් රඳවාගෙන සිටින ඩෙෆි ව්‍යාපෘති වලින් ඉවත් වසිටින්න.
කීර්තිමත් නමක් නොමැතිව ව්‍යාජ සංවර්ධකයින්ගෙන් හෝ කණ්ඩායම් වලින් ප්‍රවේශම් වන්න
විශ්වාසදායක තුන්වන පාර්ශවයක් විසින් ස්මාර්ට් කොන්ත්‍රාත් විගණනයකට භාජනය වී ඇති ඩෙෆී ව්‍යාපෘති සඳහා අවධානය යොමු කරන්න, මේවා පවා වංචා කළ හැකි වුවද, මෙහි පසුපස දොරටුවේ ප්‍රහාරයක් ඇති වීමේ සම්භාවිතාව අඩු බැවිනි
ලාභයක් හඹා යාමෙන් වළකින්න. ව්‍යාපෘතියකට එහි සාර්ථක බව ඔප්පු කිරීමට කාලය ලබා දී හදිසි නොවී සංයමයෙන් සිටින්න
මෙම ක්‍රම කිසිවක් විශ්වාස කටයුතු නොවන බවත් ඩෙෆී යනු ඉහළ අවදානම් සහිත අවකාශයක් බවත් මතක තබා ගන්න.
ඉතිරි වංචා වර්ග පිළිබඳව දිගටම කියවමු